پایش پدیده گرد و غبار در منطقه غرب ای ایران با استفاده از روش های آماری و پردازش تصاویر ماهواره ای

یکی از مخاطرات طبیعی، طوفان های گرد و خاک و شن و ماسه است که همواره در نواحی غربی ایران مشکلات زیادی ایجاد می کند و علیرغم اثرات نامطلوب طبیعی و زیست محیطی آن، کمتر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. با توجه به اهمیت این پدیده مهم در سال های اخیر و پیامدهای تغییرات آب و هوایی در بخش های وسیعی از کشور که به عنوان یکی از بحران های مهم زیست محیطی مطرح شده، داده های ساعتی گرد و غبار و دید افقی 27 ایستگاه سینوپتیک، واقع در نیمه غربی ایران طی دوره آماری (1989- 2008) از سازمان هواشناسی کشور دریافت، و توزیع فضایی، فراوانی و تغییرات سالانه پدیده گرد و غبار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در ابتدا به منظور ارائه دیدگاه اولیه از اقلیم گرد و غبار در منطقه مورد مطالعه، تغییرات سال به سال و ماهانه روزهای گرد و غبار با استفاده از نمودار و نقشه مورد تحلیل قرار گرفته و مشخص گردید که غرب ایران از لحاظ تعداد روزهای همراه با گرد و غبار منطقه همگنی نبوده و تعداد روزهای گرد و غباری سالانه از شمال به سمت جنوب افزایش می یابد. سپس بر اساس روش های آماری ناپارامتریک من-کندال و sen’s estimator به بررسی روند وقوع این پدیده مهم اقلیمی پرداخته شد. نتایج روند خاصی را بر تعداد روز غبارآلود منطقه مورد مطالعه نشان نمی داد، لذا دلیلی بر وجود روند بصورت منطقه ای وجود ندارد و روندهای حادث شده را می توان بصورت نقطه ای و به ایستگاه های دارای روند نسبت داد. ویژگی های مکانی و زمانی پدیده گرد و غبار در غرب ایران با استفاده از تحلیل خوشه ای تعداد روزهای همراه با گرد و غبار در این منطقه مورد مطالعه قرار گرفت. ایستگاه های داخل هر خوشه (منطقه)، رفتار زمانی متفاوتی نسبت به ایستگاه های خارج از این خوشه داشتند. نتایج نشان داد که سال 2008 در کل دوره مورد مطالعه دارای بیشترین روز غبارآلود در میان کل ایستگاه های سینوپتیک مورد مطالعه بوده است. با استفاده از داده های دورسنجی و تصاویر ماهواره aqua سنجنده مودیس، دامنه اثر پدیده گرد و غبار با استفاده از شاخص نرمال شده تفاضل غبار در 4 روز اول جولای 2008 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که تصاویر ماهواره ای modis پتانسیل لازم را برای پایش تغییرات پدیده گرد و غبار در طول دوره آماری مورد مطالعه دارا می باشد.